Sinh viên ra trường thất nghiệp không chỉ là một thách thức đối với cá nhân và gia đình của họ, mà còn đặt ra những câu hỏi về giá trị thực sự của hệ thống giáo dục để chuẩn bị cho tương lai nghề nghiệp của các sinh viên. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này và tìm kiếm những giải pháp xây dựng, cùng HPCOM xem xét những nguyên nhân và hậu quả của tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp.
Tình trạng thất nghiệp của sinh viên hiện nay
Thực trạng việc sinh viên ra trường thất nghiệp đều xảy ra hằng ngày, nhưng những năm gần đây, tình trạng này được chú ý đến với hồi chuông cảnh báo khi tình trạng thất nghiệp ngày càng tăng. Mỗi ngày, có hàng ngàn sinh viên ra trường nhưng không tìm được việc làm phù hợp với chuyên ngành hay mong muốn của mình.
Nếu trước đây nói việc đào tạo chưa chất lượng khiến sinh viên ra trường chưa có đủ kỹ năng chuyên môn nên thất nghiệp. Thì ngày nay hệ thống giáo dục được cập nhật nâng cấp nhiều nhưng lượng sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học, cao đẳng có tiếng tăm vẫn thất nghiệp như thường.
Và một số lượng lớn sinh viên phải cất tấm bằng đại học trong “tủ kính” để đi làm những công việc không đúng ngành, không yêu thích hoặc thậm chí là những công việc vất vả và ít thu nhập. Điều này khiến cho nhiều bạn trẻ lo lắng và mất niềm tin vào giá trị của tấm bằng đại học. Họ thắc mắc rằng liệu họ có lãng phí thời gian và tiền bạc để theo học hay không, và liệu họ có thể tìm được một công việc ổn định và hạnh phúc hay không.
Sinh viên ra trường thất nghiệp là một vấn đề rất nghiêm trọng và cần được giải quyết gấp. Sinh viên thất nghiệp không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống cá nhân, gia đình mà còn là một lãng phí lớn cho xã hội. Sinh viên là những người có tri thức, có khát vọng, họ là nhân tố quan trọng cho sự phát triển của đất nước. Nếu để họ thất nghiệp, chúng ta sẽ mất đi một nguồn nhân lực chất lượng cao và lãng phí những nhân tài của đất nước.
Nguyên nhân thất nghiệp của sinh viên mới ra trường
Để giải quyết được vấn đề sinh viên ra trường thất nghiệp cốt lỗi nhất là chúng ta phải tìm được nguồn gốc, nguyên nhân của chúng, từ đó mới có cách giải quyết phù hợp với mọi hoàn cảnh. Vì tình trạng này ngày càng kéo dài, không chỉ là 1 -2 tháng, có sinh viên mới ra trường phải đối mặt với vấn đề khủng hoảng này 1 -2 năm, khiến họ áp lực với gia đình, tự ti với bạn bè đồng trang lứa, ảnh hưởng đến sức khoẻ và tâm lý. Vậy những nguyên nhân dẫn đến tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp là gì?
Định hướng nghề nghiệp sai
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình sinh viên ra trường thất nghiệp là các bạn các bạn không có định hướng nghề nghiệp đúng đắn. Điều này rất lãng phí vì các bạn đã bỏ ra rất nhiều thời gian, công sức và tiền bạc để theo đuổi một ngành học mà không phù hợp với mình.
Phần đông để xảy ra hiện trạng này là các bạn học một ngành nghề theo sự mong muốn của gia đình, hoặc nghe lời bạn bè xúi giục, không có chính kiến bản thân, hoặc chạy theo những ngành hot xẫ hội mà không hề xem xét đến sở thích hay khả năng của mình.
Đây là một sai lầm lớn của các bạn trẻ vì nghề nghiệp là một phần quan trọng của cuộc sống, ảnh hưởng đến sự nghiệp, tương lai của chúng ta. Bạn nên tôn trọng bản thân và lắng nghe tiếng nói của trái tim, chọn một ngành học mà bạn yêu thích và có đam mê. Như vậy, chúng ta sẽ có động lực để học tập và làm việc, cũng như dễ dàng tìm được việc làm phù hợp với năng lực và mong muốn của mình.
Thiếu những kỹ năng mềm
Một vấn đề mà nhiều sinh viên mới tốt nghiệp gặp phải là không tìm được việc làm phù hợp với chuyên ngành của mình. Có thể bạn sẽ nghĩ rằng đó là do bạn chưa có đủ kiến thức chuyên môn hoặc kinh nghiệm làm việc. Nhưng thực tế cho thấy, một trong những yếu tố quan trọng để các nhà tuyển dụng quyết định có nhận bạn hay không là kỹ năng mềm. Kỹ năng mềm là những kỹ năng liên quan đến cách bạn giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề và thích ứng với môi trường làm việc.
Các kỹ năng này rất quan trọng cho sự thành công của bất kỳ nhân viên nào, bởi vì chúng giúp bạn làm việc hiệu quả với đồng nghiệp, khách hàng và cấp trên. Các công ty luôn mong muốn tìm được nhân viên có những kỹ năng mềm như thế này để mang lại hiệu quả công việc.
Và bản chất của những kỹ năng này bạn có thể học và trau dồi nó trong suốt những năm tháng học đại học, cao đẳng. Các bạn trẻ quá thụ động để tự học hỏi phát triển bản thân là một sai lầm lớn, bởi vì bạn sẽ bị bỏ lại phía sau trong cuộc cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động.
Suy thoái kinh tế toàn cầu
Bên cạnh đó, một trong những vấn đề tác động đến tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp là đại dịch Covid- 19. Sau đại dịch nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự, đóng cửa hoặc hoạt động không hiệu quả. Đồng thời, nhu cầu tuyển dụng của các ngành nghề cũng giảm sút, trong khi số lượng sinh viên tốt nghiệp mỗi năm lại không ngừng tăng.
Ngoài ra, do sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động, nhiều sinh viên mới ra trường không có kinh nghiệm làm việc thường bị đánh giá thấp hơn so với những người có quan hệ tốt, được ba mẹ sắp xếp công việc, làm việc cho người thân, hay được giới thiệu cho những vị trí có lợi thế. Điều này khiến cho bạn khó có cơ hội vượt qua vòng sơ tuyển.
Đây là một yếu tố khách quan mà bạn không thể trách cứ ai hay bất kỳ điều gì. Vì vậy, bạn cần phải nỗ lực hơn, đầu tư và học hỏi kiến thức chuyên môn, nâng cao kỹ năng mềm và xây dựng mối quan hệ tốt với mọi người để tạo ra ấn tượng tốt với nhà tuyển dụng.
Chất lượng đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường
Nguyên nhân dẫn đến vấn đề sinh viên ra trường thất nghiệp không chỉ do chất lượng đào tạo, mà còn do sự bão hòa của các ngành học truyền thống và sự thiếu hụt của các ngành học mới. Điều này dẫn đến tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực và ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Một trong những vấn đề lớn nhất của giáo dục đại học Việt Nam hiện nay là chất lượng đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động. Nhiều sinh viên ra trường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm phù hợp với chuyên ngành của mình, hoặc không có đủ kỹ năng để thực hiện công việc một cách hiệu quả.
Điều này phần lớn là do ở một số trường đại học, tuy rằng có cải tiến chương trình dạy học cũng như các cơ sở vật chất, nhưng hầu hết vẫn nhồi nhét quá nhiều lý thuyết mà không cho các em trải nghiệm thực tế. Vì vậy, lâu dần lượng kiến thức đó sẽ bị lãng quên khi không được áp dụng vào thực tế. Đó là lí do mà ngày nay các bạn trẻ đổ xô đi học nghề, vì học nghề sẽ được thực hành thực tế, va chạm nhiều hơn.
Thái độ và ý thức của sinh viên
Nhiều bạn sinh viên mới ra trường thì chỉ quan tâm đến mấy cái công việc lương cao, ít phải cày cuốc, chả để ý đến đam mê hay khả năng của mình. Họ bị “ảo” với chính năng lực của mình, tự cho mình là giỏi và ngồi chờ các nhà tuyển dụng tìm đến. Họ cũng không có tinh thần chủ động, sáng tạo và linh hoạt trong việc tìm kiếm việc làm, chỉ ngồi đó chờ may rủi từ bên ngoài. Đây là một thái độ không tốt, vì nó sẽ khiến họ bỏ lỡ nhiều cơ hội và không phát triển được bản thân.
Sinh viên ra trường thất nghiệp là một vấn đề nan giải mà nhiều người phải đối mặt. Có thể có nhiều yếu tố gây ra tình trạng này, nhưng bạn cũng không thể đổ lỗi cho hoàn cảnh hay xã hội. Trước hết bạn phải nhìn nhận lại chính bản thân mình, hãy trung thực với những khuyết điểm của mình mà sửa đổi, đừng mãi mơ mộng và tự cao với tầm bằng đại học trên tay mà đánh mất giá trị cần có.
Giải pháp giảm thiểu tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp
Sự chủ động của các bạn sinh viên
Một trong những cách để giảm thiểu tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp là các bạn phải là người có định hướng ngành học và nghề nghiệp đúng đắn, những ý kiến của người thân bạn bè chỉ nên tham khảo, còn lại quan trọng là ở chính bạn, chí có bạn mới biết bạn muốn gì và điều gì hợp với bạn.
Ngoài ra, bạn cũng nên tìm hiểu kỹ thị trường lao động, xem những ngành nào đang có nhu cầu cao về nhân lực, những ngành nào có tiềm năng phát triển trong tương lai, những ngành nào có thu nhập ổn định và cao. Bạn không nên chọn những ngành mà đã bão hòa hay không có nhiều cơ hội việc làm.
Đặc biệt là các bạn sinh viên là phải đầu tư vào việc học tập nhiều hơn. Học đại học sẽ không khắt khe như cấp 3, nên các bạn thường xuyên nghỉ học, điều này tạo ra thói quen lười nhác, tư duy kém, học hành không tập trung. Do đó, các bạn cần phải có ý thức tự giác, chủ động trong việc học tập, tham gia các hoạt động ngoại khóa, rèn luyện kỹ năng mềm và chuyên môn.
Sự cải tiến của nhà trường
Một trong những vấn đề nóng hổi của xã hội hiện nay là tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp. Để giải quyết vấn đề này, các trường đại học cần phải cải tiến phương pháp dạy của mình, không chỉ dạy lý thuyết mà còn tạo điều kiện cho sinh viên thực hành, trải nghiệm thực tế trong các lĩnh vực mà họ đang theo học.
Ngoài ra, các trường cũng nên tổ chức các buổi ngoại khoá, các buổi toạ đàm với các chuyên gia, doanh nhân, nhà tuyển dụng để giúp sinh viên định hướng nghề nghiệp cho bản thân, biết được những kỹ năng, kiến thức và thái độ cần có để thành công trong công việc. Bằng cách này, các trường đại học sẽ giúp sinh viên có ý thức rõ ràng về mục tiêu học tập của mình, không chỉ học để thi mà còn học để làm, học để sống.
Sự quan tâm của nhà nước
Để giải quyết vấn đề sinh viên ra trường thất nghiệp, cần có sự quan tâm và hợp tác của nhà nước và doanh nghiệp. Nhà nước cần có những chính sách ưu đãi về thuế, hỗ trợ vốn, đầu tư cơ sở hạ tầng cho các doanh nghiệp tạo việc làm cho sinh viên.
Doanh nghiệp cần có những chính sách về lương thưởng hấp dẫn, đảm bảo quyền lợi cho những người có bằng cấp cao. Ngoài ra, cần khuyến khích vận động đào tạo các lao động ở vùng sâu xa, cung cấp cho họ những kiến thức cần thiết, phát triển tư duy, hỗ trợ sinh viên thực tập. Bằng cách này, không chỉ giảm thiểu tình trạng thất nghiệp của sinh viên mà còn góp phần phát triển kinh tế xã hội.
Sinh viên ra trường thất nghiệp là một vấn đề phức tạp và đa chiều, đòi hỏi sự hợp tác từ tất cả các bên liên quan, từ hệ thống giáo dục, doanh nghiệp, chính phủ, đến các cá nhân sinh viên. Đây là vấn đề xuyên suốt xảy ra, cần thực hiện biện pháp khắt khe và nghiêm túc hơn.